NGHỆ THUẬT NÓI LỜI KHEN TRONG DẠY HỌC Ở TIỂU HỌC

Trẻ con rất thích được khen. Khi được thầy cô giáo khen, cảm xúc vui thích được các em thể hiện rõ nét trên gương mặt, ánh mắt. Có thể dễ dàng bắt gặp những hình ảnh học sinh tiểu học tíu tít khoe với ba mẹ khi nhận được lời khen của thầy cô giáo. Niềm hạnh phúc lộ rõ trên khuôn mặt ngây thơ của trẻ. Lời khen hợp lý sẽ tác động tích cực đến các em. Nó trở thành động lực thúc đẩy học sinh học tập và tham gia các hoạt động hiệu quả hơn.

          Chúng ta thấy được rằng lời khen dành cho học sinh - nhất là học sinh tiểu học - rất quan trọng và cần thiết. Nó như là một phần thưởng khích lệ tinh thần cho các em. Khi nhận được lời khen, học sinh sẽ cảm thấy hào hứng và muốn làm tốt điều được khen đó vào những lần tiếp theo. Lời khen còn giúp học sinh cảm thấy tự tin hơn về bản thân mình. Từ những lời khen, học sinh còn có thể nhận biết những hành vi nên làm và không nên làm. Điều đó giúp các em hình thành dần những hành vi tốt và tự biết tránh xa những hành vi không tốt. Nhưng phải khen như thế nào thì mới có tác dụng? Đó là cả một nghệ thuật. Nếu khen một cách sáo rỗng, lặp lại lời khen đó nhiều lần, khen không đúng, khen bừa bãi sẽ gây cho trẻ chán nản. Theo ý kiến chủ quan của bản thân, để lời khen của mình có hiệu quả, tác động tích cực đến trẻ, người giáo viên tiểu học cần trang bị cho mình những vấn đề sau:

          - Người biết nói lời khen hợp lý trước hết cần phải có tâm. Vì tâm có sáng thì lời khen mới chân thành và thiện chí.

          - Người biết nói lời khen cần có đủ thông tin, cần phải biết nghe, biết chắt lọc, lựa chọn thông tin và xử lý sáng suốt.

          - Cần biết mình nên khen ai, khen lúc nào, khen ở đâu, khen điều gì.

          - Nên cho các em biết vì sao mình được khen, khen về việc gì. Để từ đó các em nhận thấy được việc làm tốt của bản thân mà duy trì và cố gắng.

          - Sử dụng lời khen một cách thực tế, chân thành.

          - Cần có những lời khen khích lệ: khích lệ tính chủ động của học sinh, khích lệ sự tìm tòi khám phá để học sinh mạnh dạn thể hiện mình.

          - Giáo viên nên lựa chọn lời khen cho phù hợp. Phù hợp với đối tượng cụ thể, phù hợp với việc được khen. Đối với những học sinh chưa hoàn thành, giáo viên cần tìm lời khen để khích lệ, động viên nhằm giúp các em có ý thức cố gắng hơn.

          - Cần chú ý đến sự cố gắng của các em chứ không phải chú ý đến kết quả mà các em đạt được. Đôi khi các em rất cố gắng nhưng kết quả đạt được không mong muốn, chúng ta vẫn cần có lời khen chân thành đối với nỗ lực của các em để các em không cảm thấy thất vọng mà tự tin và muốn cố gắng hơn ở những lần tiếp theo.

          - Cần cẩn thận với những lời khen mà các em không cần quá nỗ lực mới đạt được. Một lời khen phù hợp sẽ giúp các em thấy được sự cố gắng bình thường không giá trị bằng sự nỗ lực hết mình. Những lời khen không thích hợp hay khen chung chung, không cụ thể sẽ làm giảm lòng quyết tâm của học sinh.

- Khi nói lời khen ngợi tuyệt đối không so sánh học sinh này với học sinh khác. Tránh làm cho học sinh bị so sánh không bằng kia sẽ tự ti, ảnh hưởng đến sự phát triển về năng lực, nhân cách của các em.

- Lời khen còn cần đảm bảo tính công bằng, khách quan, tạo niềm tin cho học sinh.

- Ngoài ngôn ngữ nói, giáo viên cần thể hiện kết hợp với các tín hiệu phi ngôn ngữ như cử chỉ, điệu bộ, nét mặt, ánh mắt, … một cách thích ứng với nội dung giao tiếp và mục đích dạy học.

Nói lời khen hợp lý sẽ mang đến hiệu quả tích cực trong dạy học và rèn luyện nhân cách của trẻ. Ngược lại, nếu không biết cách sử dụng lời khen có thể sẽ khiến các em cảm thấy tự cao, tự cho mình là giỏi và sẽ không cần cố gắng nữa. Bởi vậy, chúng ta, những người làm công tác giáo dục, đặc biệt là giáo dục cho các em thiếu nhi, cần ý thức được giá trị của nó và sử dụng đúng, sáng suốt để đạt hiệu quả cao nhất. Đây chỉ là ý kiến chủ quan của bản thân, chắc chắn sẽ có nhiều thiếu sót. Kính mong sự góp ý của bạn đọc để tôi thực hiện công tác giảng dạy được tốt hơn.